Om van een idee tot een afgewerkte serie te geraken, moeten vijf belangrijke stappen worden gezet:
Fase 1 = Pitch
De eerste fase is de ideefase. Een idee voor een serie kan van overal komen:
- Productiehuizen en schrijvers kunnen naar de VRT stappen met een idee voor een serie. Productiehuizen en/of schrijvers komen hun idee pitchen, waarna fictiekenners binnen de VRT overleggen met elkaar of er potentieel in het idee zou zitten.
- Soms komt het idee voor een serie vanuit de VRT zelf. Dan gaat de VRT op zoek naar een geschikt productiehuis om de serie tot stand te brengen.
- Soms schrijft een VRT-merk een briefing uit, waarin duidelijk wordt vermeld wat het merk wil uitzenden. Ketnet geeft dan bijvoorbeeld details mee over de duur, het genre… Productiehuizen kunnen vervolgens zelf beslissen of ze ingaan op zo’n briefing en een projectvoorstel zullen indienen.
Wanneer een idee sterk genoeg is en over voldoende potentieel beschikt om een straf programma te worden, gaat de tweede fase van het proces in: ontwikkeling en scenario.
Fase 2 = Ontwikkeling/scenario
Wanneer een idee sterk genoeg is en over voldoende potentieel beschikt om een straf programma te worden, gaat de tweede fase van het proces in: ontwikkeling en scenario.
2.1. Ontwikkeling
Tijdens de ontwikkelingsfase wordt er vooral veel overlegd tussen de VRT en het productiehuis. Tijdens dat overleg worden al enkele zaken meer concreet ingevuld: hoe moet de serie er inhoudelijk uitzien? Welke partij zal de regisseur en producer aanleveren? Welke expertise is al aanwezig, en welke moet nog extern worden gezocht?
Tijdens de ontwikkeling wordt afgetast hoe de productie kan worden opgestart en welke personen zouden kunnen worden ingeschakeld. Een belangrijke keuze, want een regisseur bijvoorbeeld bepaalt in grote mate hoe hij het verhaal vertaalt naar beeld. Als daar geen goede keuze in wordt gemaakt, kan dat de kwaliteit van de reeks sterk beïnvloeden.
Daarnaast worden ook de eerste zakelijke en financiële gesprekken opgestart. Bij al die gesprekken houdt de VRT een oogje op het internationaal potentieel van de reeks: kan de reeks ook scoren in het buitenland?
2.2. Scenario
Het schrijven van het scenario (= het uitgewerkte verhaal van de serie, inclusief dialogen) is de belangrijkste stap in het proces. Een team mag nog de indrukwekkendste special effects of de knapste regisseur hebben; als het scenario niet goed zit, zal de serie niet zo sterk zijn.
Het schrijven van een scenario verloopt in een aantal fases.
- Ideefase: er wordt gebrainstormd over wat er allemaal kan gebeuren. In deze fase worden de verhaallijnen in grote lijnen uiteengezet.
- Synopsisfase: de korte inhoud wordt uitgewerkt.
- Dialoogfase: de dialogen van de personages worden uitgeschreven.
Dit hele proces verloopt niet lineair. Het is een constante wisselwerking, waarbij de dramaturgen (= de schrijvers) in continu overleg staan met elkaar, de producers, de regisseur, de fictieverantwoordelijken van het bewuste VRT-merk waarvoor de serie wordt gemaakt… Zij lezen allemaal mee en gaan na of het verhaal klopt. Het uiteindelijke resultaat van dit proces wordt een shooting script genoemd. Op basis van dat script worden allerlei beslissingen genomen tijdens de preproductie. Een script is dus werkelijk de basis waarop de serie steunt.
Betrokken functies
Klik op het icoon van de functie voor meer uitleg
Producer
Regisseur
Dramaturg
Fase 3 = preproductie
Eenmaal er een scenario is, komt alles in een stroomversnelling terecht. Tijdens de preproductie wordt nagedacht over wat er concreet nodig is om tot een serie te komen. In deze fase worden dan ook heel wat beslissingen genomen, vaak gebaseerd op de verhaallijnen van het scenario. Zo wordt bijvoorbeeld:
- een financieel plan opgesteld door de producer, in samenspraak met het productiehuis;
- het shooting script opgesplitst door de script supervisor en de eerste assistent. Op basis daarvan maken zij een scriptplanning voor de volledige draaiperiode, waarin duidelijk staat welk deel van het scenario wanneer wordt opgenomen.
- een draaiplanning opgesteld door de producer, waarin hij berekent hoeveel draaidagen er kunnen zijn met het beschikbare budget. De eerste assistent splitst dat vervolgens volledig op, dag per dag, minuut per minuut. Zo wordt bepaald wat iedereen moet doen om alle scènes binnen de gegeven tijd en binnen het beschikbare budget gedraaid te krijgen.
- bepaald welke acteurs zullen meespelen in de serie, hoe het decor eruit gaat zien, welke rekwisieten er nodig zijn, op welke locaties er moet worden gefilmd, welke kleren de acteurs zullen dragen…
Tijdens de preproductie worden dus heel wat concrete, praktische zaken beslist. Om alles in goede banen te leiden is er veel nood aan overleg. Er zijn een aantal spilfiguren die nauw samenwerken om het geheel tot een goed eind te brengen.
Creative director
Director of photography
Fase 4 = productie
De productiefase komt overeen met de draaidagen, waarop de scènes dus effectief worden opgenomen. Afhankelijk van de grootte van de serie kan die duur variëren. Gevoel voor tumor werd bijvoorbeeld ingeblikt in 80 draaidagen. Alles is tijdens de preproductie goed afgestemd en gepland, maar zelfs dan kunnen er zich onverwachte situaties voordoen.
The making of #LikeMe | Wat je ziet op tv is niet altijd echt
Thuis: Herfstopnames in putje zomer, dat ziet er zo uit
Fase 5 = post-productie
Na de opnames volgt de laatste fase: de post-productie. Tijdens de post-productie wordt ervoor gezorgd dat de opgenomen beelden een mooi samenhangend en afgewerkt verhaal vormen.
5.1. De montage
Bij het monteren gaat de monteur de gefilmde stukjes beeld aan elkaar plakken zodat het verhaal helemaal tot zijn recht komt. Ook wordt er veel aandacht besteed aan de beeldkleur, klanken… Tijdens de montage kunnen eventueel ook ondertitels en voice-overs worden toegevoegd. Op het moment dat de beeldmontage definitief is, gaat die beeldmontage naar de componist. Hij heeft al heel wat overleg gehad met onder andere de creative director over de look and feel van de serie. Zo weet hij welke muziek de gewenste sfeer kan scheppen.
5.2. De muziek
Muziek is belangrijk omdat het sterk het gevoel en de beleving van het verhaal bepaalt. Een trieste scène zou bijlange niet zo overkomen als daar een vrolijk nummer op wordt gemonteerd. Maar muziek is geen gemakkelijk onderdeel van de post-productie, omdat er aan muziek ook auteursrechten verbonden zijn. Niet elk liedje kan dus zomaar gebruikt worden. In het ideale scenario denkt een regisseur al van bij het begin na over welke muziek zou passen bij welke scène. Dan kan hij beslissen om bestaande muziek te gebruiken (waarvoor auteursrechten betaald moeten worden), of om muziek te laten componeren, of een combinatie van beide.
5.3. Special effects en geluiden
In een laatste fase komen special effects en de geluidsafwerking aan bod. Belangrijk hier zijn de sonorisator en de bruiteur.
- De sonorisator zorgt ervoor dat het beeld auditief ondersteund wordt. Hij staat in voor het geluidsniveau van de gesproken teksten van de acteurs, de dagelijkse omgevingsgeluiden… Zo zorgt hij er bijvoorbeeld voor dat een beeld in de stad ook ‘stads’ klinkt, door onder andere busgeluiden, pratende mensen, toeterende auto’s…toe te voegen. Daarvoor put hij uit een immense geluidsbibliotheek.
- De bruiteur vult de ontbrekende geluiden aan die niet te vinden zijn in de geluidenbank. Hij zal bijgevolg de geluiden actief reproduceren: voetstappen van acteurs nadoen (in verschillende tempo’s op verschillende ondergronden), een ritselende krant nabootsen…
Bloopers bij Thuis
Uiteindelijk…
Na maanden hard werk kan de serie dan worden uitgezonden.
Conclusie
Het maken van een serie is een proces waarbij alle stappen sterk met elkaar verweven zijn. Het is geen stappenplan waarbij je stap na stap een vinkje kan zetten. Het vereist veel samenwerking, overleg, omwegen… Alles hangt af van het inhoudelijke verhaal, van het scenario. In functie daarvan wordt het productieproces aangepast.
Ook tijdens het proces zelf kan er nog van alles wijzigen. Het creatieve aspect krijgt doorgaans voorrang, maar dat is iets dat continu wijzigt. À la minute kan beslist worden om de zaken toch anders aan te pakken, een ander camerastandpunt in te nemen, de locatie te wijzigen… Het vereist dus heel wat flexibiliteit van elk teamlid om tot een goed eindproduct te komen.
